TDK'dan yeni Türkçe sözcükler
Türk Dil Kurumu, 'petrol' yerine 'yer yağı' yada 'yer gazı' 'smoothie' yerine 'karsanbaç' karşılığını buldu.
Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa Sinan
Kaçalin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, TDK Yabancı Kelimelere
Karşılıklar Çalışma Grubu tarafından vatandaşlardan gelen öneriler
dikkate alınarak, bazı yabancı sözcüklere belirlenen yeni Türkçe
karşılıklar hakkında bilgi verdi.
"HİÇ UMMADIĞIMIZ KİŞİ ÇOK
GÜZEL KARŞILIK VEREBİLİR"
Türkçe karşılıkları belirlerken, kelimenin
kısaltılabilirliği, kısaltığında başka bir sözcüğün anlamıyla
karışıp karışmadığı, telaffuzu ve toplumdaki yansımasına yönelik
detaylı incelemeler yaptıklarını belirten Kaçalin, şöyle konuştu:
"Bizim karşılıklarımızı, 'Nasıl çatarız' diye bekleyenler de var.
Bir de 'Vakit geçiyor, bu kelime dile yerleşmeden TDK'nın
karşılığını kullanalım' diye iyi niyetle bekleyenleri de biliyoruz.
TDK olarak bu konuda halkı da işin içine dahil ediyoruz. Tabii kötü
niyetliler 'Dil Kurumunun bir şey çalıştığı yok, konuyu da
bilmiyor. Ona buna soruyor, onun üstüne de yatıyor.' diye de
anlayabilirler. Öyle değil elbette. Dili sanat ve zeka olarak kimin
güzel kullandığını bilemezsiniz. Biz hizmet ediyoruz, teknik
olarak. Sanatkarlık ayrı, dil ustalığı, zeka kıvraklığı ayrı bir
şey. Onun da kimde olduğunu bilemezsiniz. Çok güzel bir karşılığı
ummadığınız bir kişi verebilir. Bunu, bunun için
yapıyoruz."
"DOĞAL GAZ ÇOK
İTİCİ"
Kaçalin, çalışmalar kapsamında, bazen yazı dilinde "kısa
mesaj" şeklinde kullanılan SMS'nin Türkçe karşılığının "kısa bilgi"
veya "kısa haber" olarak belirlendiğini bildirdi.
Yabancı kökenli "doğal gaz" ve "petrol" kelimeleri için de
Türkçe karşılıklar belirlediklerini anlatan Kaçalin, şunları
kaydetti: "Doğal gaz kelimesi çok tercüme ve itici bir şey, yani
doğalıyla bir şey anlaşılmıyor. Havadaki gazlar da doğal gaz. Orada
bir cehalet var. Yer gazı anlaşılabilirlik ve anlatılabilirlik
bakımından daha Türkçedir. Elbette 'Ben istemiyorum, ben bunu
kullanıyorum' denilebilir. Yani Dil Kurumuna hem sorarlar, ondan
sonra da karşı çıkarlar ya da sormazlar, söylersiniz yine karşı
çıkarlar. Özetle doğal gaz yerine 'yer gazı' daha Türkçedir.
Petrolü de Türkçeleştirebiliriz. O da eski metinlerimizde 'yer
yağı' olarak geçiyordu."
SMOOTHIE YERİNE
KARSANBAÇ
Kaçalin, "smoothie" ismiyle kafelerin menülerinde sıklıkla
rastlanan ve özünde buzla meyve şuruplarının çekilmiş hali olan
içeceğin Türkçe karşılığının, Anadolu'da kullanılan "karsanbaç"
kelimesi olarak belirlendiğini söyledi.
İlk kez 10 sene önce bir vatandaştan duyduğu bu kelimenin
bazen "kar helvası" olarak isimlendirildiğini de ifade eden
Kaçalin, TDK uzmanlarının yaptığı çalışmalarda bu kelimeyi uygun
gördüğünü kaydetti.
Kaçalin, mutfak literatürüne bir doğrama biçimi olarak
yerleşen "jülyen" için ise "şerit doğrama" karşılığının bulunduğunu
bildirdi. Türkçeye Fransızca, Arapça kelimelerin de geçtiğini ve
bunun normal olduğunu vurgulayan Kaçalin, dil çalışmalarında "Bu
kelime başka bir dilden, o halde atalım" yaklaşımının söz konusu
olmadığını, "ince ince bölme" anlamı da bulunması nedeniyle "şerit"
kelimesinde karar kılındığını anlattı.
YENİ NESİL ULAŞIM ARACI 'HIZ
KOVANI'
Kaçalin, Amerikalı girişimci Elon Musk tarafından yeni nesil
ray ötesi sistemle geliştirilmekte olan ve geleceğin ulaşım aracı
gözüyle bakılan "hyperloop" için "hız kovanı" karşılığının
belirlendiğini ifade etti.
"Hyperloop" kelimesinin kendilerini çok uğraştırdığını
belirten Kaçalin, "kapsül", "boru", "yuvar" gibi tartışma ve
değerlendirmelerin sonucunda "hız kovanı" kelimesinin ağır
bastığını kaydetti.
"SARMA
PERDE"
Kaçalin, perdecilikte sıklıkla kullanılan ve günlük hayatta
konuşma diline de yerleşen "store" kelimesine ise "sarma perde"
karşılığını bulduklarını söyledi. "Gölgelik", "yaylı perde" gibi
isimlerin de tartışıldığını bildiren Kaçalin, en sonunda bu isimde
karar kıldıklarını dile getirdi.